نویسنده :استاد اسفندیار معتمدی سده
روز سه‌شنبه اول مهر ۱۳۹۳ در مراسم آغاز سال تحصیلی جدید در مدرسه الفت سده لنجان شرکت کردم. این چندمین سال است که درمراسم شروع سال تحصیلی این مدرسه ـ که محل تحصیلم بوده است -شرکت کرده و از آن لذت برده‌ام.در این نوشته به مقایسه این دبستان در ۱۳۲۴، که سال تأسیس آن بود و وضعیت آن در سال ۱۳۹۳ می‌پردازم.
سده لنجان کجاست؟
سده لنجان از روستاهای قدیمی شهرستان لنجان است که درسال ۱۳۶۲ عنوان شهر یافت وتحول آن آغاز شد. این شهر در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی اصفهان ودر جنوب زاینده رود مقابل کارخانه ذوب آهن قرار دارد. سده لنجان درسال ۱۳۲۴ پس از ۱۷ سال نامه نویسی های مرحوم حاجی یدالله فهیم ودیگران با اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) اصفهان، دارای یک مدرسه ۴ کلاسه ابتدایی شد. این مدرسه در دو سه سال اول در یک خانه اجاره ای دایر شد تاآنکه زمین وساختمان نوسازی را ۶ نفر خیرمدرسه سازخریدند ودر اختیار مدرسه گذاشتند.
مقایسه مدرسه الفت ۶۹ سال پیش با اکنون
۱-زمین وساختمان-. زمین مدرسه حدود ۴۰۰ متر مربع بود و در شرق آن منحصراً دو اتاق وجود داشت. اتاق‌ها گچ‌کاری نشده و دیوار آن‌ها کاه‌گلی بود. همهی دانش‌آموزان این مدرسه در ۴ پایه ودر یک اتاق درس می‌خواندند. البته جمع آن‌ها بیش از ۴۰ نفر نبود. درسقف اتاق‌ها تیر و تخته نمایان بود.
تجهیزات مدرسه علاوه بر ده نیمکت که جلو نداشتند یک تخته سیاه بود و یک بخاری هیزمی که همیشه دود آن بیرون می‌آمد و در کلاس را در زمستان باز می‌گذاشتند تا دودها خارج شوند. آب خوردن و دستشویی هم مشکل همیشگی مدرسه بود، چون باید ازجوی کنار ده آب می‌آوردند. فاصله زیادبود وکار مشکل وآن هم چه آبی!!!!
در سال ۱۳۹۳ روز اول مهر همراه شهردار سده لنجان آقای مهندس میثم محمدی و تنی‌چند از اعضای انجمن اسلامی شهر سده لنجان آقایان ادیبی، الوندی ولموچی به همان مدرسه رفتم ودر جشن باز گشائی مدرسه شرکت کردم دیدم که زمین مدرسه وسعت یافته بود (۱۳۵۰ متر مربع) وبه جای ساختمان خشت و گلی و تیرو تخته ای، ساختمانی با آجر و سیمان و سنگ و آهن در دو طبقه برپا بود. کلاس‌ها روشن و هر کلاس مجهز به میز و نیمکت و تابلو ووسایل گرمایش و سرمایش و جایی برای نقشه‌ها و مدل‌ها و کتاب‌هابود.مدرسه دارای کتابخانه، آزمایشگاه، میدان ورزش، آب لوله‌کشی، برق و گازوتلفن بود.
سطح دیوارهای مدرسه با آجر سه‌سانتی و سنگ پوشیده شده است. بر سطح سراسردیوار شرقی جلوی ساختمان یک نقشه بزرگ ایران ویک تابلوی بزرگ محاسبات ریاضی نصب گردیده وسطح دیوار شمالی با گل ودرخت نقاشی شده که منظره ای بسیارزیبا وجالب بود. این نقاشی‌های دیواری را کمیته زیبا سازی شهر داری با مسئولیت آقای عسکری کشیده بودند. شهردار سده لنجان هنگام سخنرانی قول داد که تابلو را هوشمند کند و این کار را برای دیگر مدارس شهر انجام دهد. (چند روز بعد آقای شریفی مدیر مدرسه خبر داد که مدرسه هوشمند سازی شد.)
۲ ـ دانش‌آموزان ـ در ۱۳۲۴ کمتر دانش‌آموزی بود که لباس و کفش مرتب داشته باشد. در کل مدرسه چهار و پنج نفر بودند که چنته[۱] داشتند و بقیه معمولاً کتاب و دفتر و قلم خود را در یک کیف کرباسی به مدرسه می‌آوردند.
مدرسه از ساعت ۵/۸ تا ۵/۱۱ صبح و از ۵/۲ تا ۵/۴ بعداز ظهر باز و کلاس‌های درس دایر بود. بچه‌ها برای ناهار به منزل می‌رفتند. هر دانش آموز بدون خستگی وگرسنگی حد اقل ۵ ساعت تمام درمدرسه بود وآموزش می‌دید. بعد از ظهر پنج شنبه مدرسه تعطیل بود.
خوراکی بچه‌ها اغلب یک قطعه نان خالی بود و یا کمی گندم شاهدانه یابرنجک که در ساعت تفریح می‌خوردند. سال تحصیلی از اول مهرشروع می شدوتا آخرین روزهای خرداد ادامه داشت. اغلب بچه‌ها پس از تعطیل شدن مدرسه ودر سراسر تابستان درمزارع همراه پدرانشان کار می‌کردند. پدرم –که رحمت خدا بر او باد-نمی گذاشت ما فرزندان یک ساعت بیکار باشیم وما را به کارکردن واز کار لذت بردن عادت داد.
مدرسه درسالهای آغازین فقط پسرانه ۴ کلاسه بود. بعد از چند سال مختلط شد و دخترها با پسرها دریک کلاس درس می‌خواندند.
نظافت بچه‌ها خوب نبود. در مدرسه چندنفر کچل بودند و تعدادی هم چشم‌درد داشتند. آن زمان پزشک در ده نداشتیم وبیماری و مرگ و میر هم فراوان بود. بچه‌ها کم حمام می‌رفتند و از نظافت چندان خبری نبود. البته مدیر مدرسه هر صبح شنبه نظافت بچه هارا می‌دید ونمی گذاشت که موی سریا ناخن آن‌ها بلند باشد. از راه همین توجه مدرسه به نظافت بودکه بهداشت وارد خانه‌ها شد ومدرسه تحول آفرید.
در ۱۳۹۳ ـ دیدن بچه‌ها برایم بسیار لذت‌بخش بود. همهی بچه‌ها لباس فرم به رنگ سفید داشتند، کیف بچه‌ها از نوع کیف پشتی بود، رنگ کیف‌ها بنفش بود با گل‌هایی بر روی آن‌ها. کیف بچه‌ها پر از خوراکی‌های رنگارنگ و از میوه و شیرینی پر بود، تغذیه رایگان هم قراربود شیر و موز و پسته باشد. سر و صورت بچه‌ها تمیز و مرتب و کفش و لباسشان نو و یکسان بود. بچه‌ها پیش از شروع کار مدرسه از نظر بدنی معاینه شده بودند وبرای هریک ازآنها پرونده ای تشکیل شده بود.
این مدرسه اکنون دو نوبته است. یک نوبت برای پسران به نام دبستان نوید ویک نوبت برای دختران به نام دبستان مریم. نوبت صبح از ۸ تا ۱۲٫۵ ونوبت عصراز ۱۳ تا ۵/۱۷٫ یک هفته صبح برای پسر هاوبعد ازظهربرای دختران وهفته بعدصبح دخترها وبعد ازظهرپسرها. روزهای پنج شنبه مدرسه تعطیل است. اغلب بچه‌ها از کودکستان وپیش دبستان به مدرسه آمده‌اند وتا اندازه ای با دبستان آشنا هستند
[۱]. چنته: یک جعبه دردار از حلبی بودک ه بعضی بچه‌ها داشتند و کتاب و دفتر خود را در آن قرار می‌دادند.(ادامه دارد)
